Phong tục ăn sushi cuộn gọi là Ehomaki trong ngày Setsubun đã được hình thành từ rất lâu. Năm 2024, ngày Setsubun vào ngày nào? Ehomaki là gì, ăn thế nào? Cùng LocoBee khám phá món ăn truyền thống Nhật Bản này nhé!

 

Nguồn gốc của Setsubun và ngày ăn Ehomaki năm 2024

Vào ngày (lễ tiết phân), một số vùng ở Nhật có phong tục ăn Ehomaki. Ehomaki là loại cơm cuộn dày, tròn và to, giúp cho người ăn có thể no lâu hơn. Đối với những người không thể ăn hết, Ehomaki cỡ ngắn và mỏng cũng rất được ưa chuộng. Thuở xa xưa, có phong tục “ném đậu” để xua đuổi tà ma vào dịp Setsubun. Vào ngày này, mọi người sẽ vừa ném đậu vừa nói “Oni wa Soto! Fuku wa Uchi”. Trong những năm gần đây, Ehomaki cũng đã trở nên ngày càng phổ biến.

Setsubun dùng để phân chia các mùa và là ngày trước khi bắt đầu mùa xuân, mùa hè, mùa thu và mùa đông. Tuy nhiên, ngày đầu xuân là ngày bước ngoặt quan trọng tương ứng với thời điểm bắt đầu năm mới nên ngày Setsubun trở thành ngày rất quan trọng. Theo thời gian, giờ đây nhắc đến Setsubun người ta sẽ nghĩ ngay đến ngày trước ngày đầu tiên của mùa xuân.

Ngày Setsubun năm 2024 là ngày 3 tháng 2. Ehomaki được ăn vào ngày Setsubun, một ngày trước ngày đầu tiên của mùa xuân. Có một số địa phương ở Nhật ngoài ngày Setsubun tháng 2 còn ăn Ehomaki mùa xuân vào tháng 5, Ehomaki mùa hè vào tháng 8 và Ehomaki mùa thu vào tháng 11.

 

Hướng may mắn ăn Ehomaki năm 2024 là hướng nào?

Hướng may mắn năm 2024 là Đông – Đông Bắc

恵方 – Eho trong tiếng Nhật dùng để chỉ hướng may mắn. Người ta nói rằng nếu vừa ăn Ehomaki vừa nhìn theo hướng may mắn, vừa cầu nguyện và ăn hết cuộn Ehomaki thì sẽ gặp may mắn và thực hiện được mong muốn. Hướng may mắn cho Setsubun năm 2024 là hướng Đông – Đông Bắc (Đông – Đông và Bắc – Đông).

Eho là hướng mà Toshitokujin (thần may mắn), người kiểm soát vận may của năm tọa lạc và người ta nói rằng nếu bạn làm mọi việc theo hướng đó thì mọi việc sẽ tốt lành. Nó còn được gọi là Yoshikata hoặc Akira-no-kata.

 

Nguồn gốc của Ehomaki

Ehomaki có rất nhiều biến thể. Ngày nay không chỉ có cơm cuộn Ehomaki mà còn có đồ ngọt, nhưng nguồn gốc của chúng là gì?

Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của Ehomaki, và nhiều trong số đó có vẻ chỉ là tin đồn. Sau đây là bản tóm tắt theo trình tự thời gian của các thông tin liên quan đến nguồn gốc của Ehomaki.

• Vào đầu thời Taisho (?): Có giả thuyết cho rằng vào Setsubun ở khu đèn đỏ Osaka, người ta ăn cuộn rong biển gói với hương ngâm hướng về hướng may mắn để mang lại may mắn.
• Năm 1932: Hiệp hội Thương gia Sushi Osaka đã tổ chức một chương trình mang tên “Ăn sushi tròn vào ngày Setsubun”. Họ cũng phân phát tờ rơi có nội dung: “Ăn sushi tròn và bạn sẽ gặp nhiều may mắn”.
• Khoảng năm 1973: Hiệp hội Hợp tác xã Bán buôn Rong biển Osaka đã xuất bản một tờ rơi có nội dung: “Nếu bạn ăn cả một cuộn sushi và giữ im lặng, đồng thời hướng về phía hướng may mắn trong đêm Setsubun thì hạnh phúc sẽ đến với bạn và gia đình”, sau đó phát các tờ rơi này khi giao rong biển cho các nhà hàng sushi. Vào thời điểm đó, các cửa hàng bách hóa ở Osaka đã quảng cáo sản phẩm này là “Giảm giá Sushi tròn may mắn ngày 3 tháng 2”.
• Năm 1977: Một sự kiện đường phố được ngành rong biển gọi là “Lễ hội Nori” được tổ chức tại Dotonbori, Osaka và “Cuộc thi ăn Sushi cuộn” kết hợp với “Setsubun Marukaburi” đã được tổ chức. Điều này đã được các phương tiện truyền thông săn đón và được biết đến khắp cả nước, dẫn đến việc nó được quảng cáo tại “Lễ hội Nori ” ở các thành phố lớn trên cả nước.
• 1983: FamilyMart bắt đầu bán Ehomaki tại Osaka và Hyogo.
• 1989: Seven-Eleven bắt đầu bán “Ehomaki” ở Hiroshima. Khu vực bán hàng được mở rộng từ năm 1990, và vào năm 1995 nó được bán ở các khu vực phía Tây Kansai, sau đó vào năm 1998 nó được bán trên toàn quốc.

Nhờ hoạt động quảng cáo trở sôi động và được nhiều cửa hàng, phương tiện truyền thông thực hiện nên càng ngày càng nhiều người biết đên Ehomaki và nó phổ biến cho đến ngày nay.

Một số thuyết thú vị về sự ra đời của Ehomaki

 

Ehomaki là gì? Tác dụng của Ehomaki và ý nghĩa các thành phần

Ehomaki là một loại sushi cuộn được ăn vào ngày Setsubun, khi ăn quay mặt về hướng eho, được cho là hướng tốt cho cả năm. Vì cuộn sushi có ý nghĩa mang lại may mắn nên người ta cho rằng những cuộn sushi dày với 7 loại nhân gắn liền với 7 vị thần may mắn rất được ưa chuộng. Những cuộn sushi được ví như cây gậy của quỷ và nó nhằm mục đích tiêu diệt chúng.

Người ta nói rằng món Ehomaki ngon nhất để ăn vào ngày Setsubun là món cơm cuộn rong biển dày với 7 loại nguyên liệu, được đặt theo tên của 7 vị thần may mắn. Mọi người truyền tai nhau rằng nên ăn cả cuộn mà không cần dùng dao cắt để không cắt hoặc làm mất vận may. Vì Ehomaki được ăn để mang lại may mắn, điều tốt lành và thực hiện những điều ước của bạn trong năm.

Ý nghĩa của 7 loại nhân của Ehomaki

• Kanpyo – Bầu khô: Vì mỏng và dài nên nó được dùng để cầu mong trường thọ và tình duyên.
• Nấm hương luộc: Hình dạng của nấm giống như những chiếc ô nên có tác dụng bảo vệ bản thân.
• Tamagoyaki/Datemaki – Trứng cuộn: Màu vàng của trứng có nghĩa là “tăng vận may về tài chính”, còn Datemaki giống như một cuộn giấy nên sẽ giúp “nâng cao kiến ​​thức”.
• Lươn: Cầu mong thăng tiến trong công việc.
• Sakura denbu: Được làm từ cá trắng như cá tráp biển, màu hoa anh đào tượng trưng cho mùa xuân và được cho là điềm lành.
• Dưa chuột: Mang lại may mắn.
• Tôm: Đại diện cho sự trường thọ.

Hiện nay, các cửa hàng tiện lợi như Family Mart, 7-Eleven, Lawson, các nhà hàng sushi lớn như Sushiro, siêu thị đều đang nỗ lực hàng năm để phát triển Ehomaki và những đồ ngọt có hình dạng tương tự. Họ tạo ra những loại mới có thành phần sang trọng, chủng loại độc đáo và kích thước đa dạng.

 

Nghi thức và quy tắc khi ăn Ehomaki là gì?

Điểm đặc biệt nhất của Ehomaki được ăn trong ngày Setsubun là cách ăn độc đáo. Đầu tiên, hãy xem các quy tắc chung khi ăn Ehomaki là gì nhé!

• Chuẩn bị một Ehomaki cho mỗi người. Vì đây là cơm cuộn bằng rong biển nên đừng dùng dao cắt để tránh cuộn cơm bị bung ra.
• Hướng về hướng may mắn. Vừa ăn vừa quay mặt về hướng may mắn, đó là hướng có Toshitokujin của năm, được cho là mang lại may mắn.
• Ăn cho đến hết trong im lặng và ước nguyện.
• Đừng nói chuyện cho đến khi bạn ăn xong. Cũng có giả thuyết cho rằng bạn nên nhắm mắt và mỉm cười khi ăn.

Bạn thấy cách ăn Ehomaki này như thế nào? Thật thú vị khi cả gia đình cùng quay về một hướng và im lặng ăn futomaki!

 

Ehomaki trong tiếng Anh gọi là gì?

Có một số cách để gọi Ehomaki bằng tiếng Anh, chẳng hạn như:

• Gọi bằng tên: Ehomaki (Eho-maki)
• Nhắc đến món cơm cuộn sushi: Ehomaki sushi roll

Diễn đạt theo cách ăn:

• Happy direction sushi roll
• Lucky direction sushi roll
• Fortune sushi roll

Ngoài Ehomaki, món ăn này còn có những cái tên khác như:

• 恵方巻き Ehomaki là món sushi cuộn mang lại vận may khi quay về hướng may mắn (cũng là cách chơi chữ “maki” trong trò ném đậu).
• 恵方寿司 Eho sushi là món cơm cuộn sushi được ăn quay mặt về hướng may mắn.
• 丸かぶり寿司 Marukaburi sushi được làm bằng cách phủ kín toàn bộ miếng sushi.

Ngoài ra, nó còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau tùy theo khu vực và nhà hàng, chẳng hạn như “Kofukumaki”, “Shofukumaki” và “Kaiun Makizushi”.

 

Cách đón ngày Setsubun trong những năm gần đây

■ Ngày 24 tháng 1 năm 2006

Khảo sát về cách đón ngày Setsubun năm 2005.

Thời gian khảo sát: 1-5/2/2005, Số người trả lời: 13.145

Mặc dù được phép có nhiều câu trả lời nhưng 55% số người được hỏi trả lời rằng họ ném đậu và 44% cho biết họ ăn đậu sau khi đếm. Số người ăn Ehomaki đạt 33%. Ehomaki, trước đây chủ yếu được sản xuất ở vùng Kinki, đã nhanh chóng trở nên phổ biến trên toàn quốc trong những năm gần đây.

■ So sánh hoàn cảnh Setsubun năm 2023 và 2005

Cuộc khảo sát được thực hiện hầu như hàng năm, vì vậy LocoBee đã so sánh dữ liệu từ năm 2005 (các giá trị được tính trọng số theo thành phần giới tính và độ tuổi của năm 2021) với dữ liệu mới nhất từ ​​năm 2023 cho 5 mục chính như dưới đây:

• Ăn Ehomaki: 29,6% → 37,1%
• Ném đậu: 57,3% → 28,3%
• Ăn đậu sau khi đếm: 39,6% → 19,3%
• Cá mòi và cây nhựa ruồi: 8,4% → 3,6%
• Không làm gì: 27,5% → 42,5%

Trong 18 năm qua, chúng ta có thể thấy rằng truyền thống “ném đậu”, “ăn đậu sau khi đếm” và “cá mòi và nhựa ruồi” truyền thống đã giảm đi, trong khi “không làm gì cả” và “ăn Ehomaki” đã tăng lên.

■ Sự phổ biến của Ehomaki

Mức độ phổ biến của Ehomaki là 80,8% vào năm 2005, nhưng kể từ năm 2010, nó vẫn duy trì ở mức trên 95% và đến năm 2023 là 95,9%. Có thể thấy Ehomaki đã trở nên ngày càng phổ biến.

■ Thực trạng ăn Ehomaki của những người đã biết đến Ehomaki

Trong một cuộc khảo sát năm 2006, 49,0% những người biết về Ehomaki cho biết họ dự định ăn hoặc ăn Ehomaki vào ngày Setsubun trong năm nay. Con số này đã tăng lên 48,4% vào năm 2023. Ngoài ra, tỷ lệ này còn thay đổi ở các khu vực khác nhau, khoảng 60% ở Kinki và Chugoku, và dưới 60% ở Shikoku. Taij Hokkaido, Tohoku và Kanto đều có tỷ lệ thấp hơn, chỉ hơn 40%.

 

Ehomaki là đồng minh của các bà nội trợ! Lý do là gì?

Cùng với việc tục vứt đậu và ăn đậu hay đầu cá mòi nướng được dán lên cây nhựa ruồi ngày càng mai một, phong tục ăn Ehomaki vào ngày Setsubun ngày càng phổ biến. Nhiều người đã quen thuộc với Ehomaki như một sự kiện truyền thống tại nhà của họ từ lâu (chủ yếu ở vùng Kinki tập trung quanh Osaka), nhưng đối với những người khác có nhiều trường hợp một ngày nào đó nó bất ngờ xuất hiện trên bàn ăn và đóng vai trò chính trong Setsubun.

Các bà nội trợ rất vui vì hiện nay có rất nhiều loại Ehomaki và họ có thể tha hồ lựa chọn ở các siêu thị, cửa hàng tiện lợi mà không cần phải quá mất nhiều thời gian để chuẩn bị. Hơn thế nữa còn không phải gặp rắc rối của việc vứt đậu và dọn dẹp.

Bạn sẽ trải qua Setsubun năm nay như thế nào? Hãy chia sẻ cho LocoBee biết nhé!

Cảm nhận bốn mùa Nhật Bản: Ngày hội ném đậu Setsubun (3/2)

 

Tổng hợp: LocoBee