Có 2 từ vựng mà người học tiếng Nhật nên biết để hiểu về khí chất của người Nhật là 粋 (iki) và 野暮 (yabo). Cả 2 đều có liên quan đến ý thức về ý thức thẩm mĩ đặc trưng cho người Nhật.

Nói đơn giản thì 粋 là tốt còn 野暮 là xấu nhưng ý thức thẩm mĩ của người Nhật không thể đơn giản chỉ thể hiện bằng một từ đơn giản như vậy.

WABI SABI – nhận thức về vẻ đẹp của người Nhật

 

Iki

Iki là từ trái nghĩa của Yabo. Iki được sử dụng với nghĩa “thấu hiểu tâm tư con người và phong vị của sự vật”, “có tính cách tốt, quyến rũ, có gu thẩm mĩ”, “chu đáo tinh tế”, “thời trang phong cách”. Từ này không chỉ có nghĩa là tốt mà còn gợi đến ý nghĩa cao hơn một bậc như khí chất…

 

Ví dụ sử dụng Iki

• 粋な店・粋な格好・粋な雰囲気・粋な服・粋な帽子…

(iki na mise, iki na kakkou, iki na funiki, iki na fuku, iki nan boushi)

cửa hàng tốt, vẻ ngoài thời trang, bầu không khí tinh tế, quần áo thời trang, chiếc mũ phong cách…

Khi sự vật, sự việc không quá lộng lẫy hay hào nhoáng mà bình lặng và cổ kính, cảm giác như wasabi, mang đến gợi cảm giác dễ chịu người ta sẽ nói là “iki na〇〇”.

• 粋な人

iki na hito

Người nho nhã, tinh tế

Dùng để chỉ người thông minh, ăn mặc đẹp và cư xử nho nhã, thân thiện, hào sảng và đáng tin cậy.

 

• 上司の粋な計らいに感動した

Joushi no iki na hakarai ni kandoushita

Tôi đã cảm kích trước sự sắp xếp chu đáo của cấp trên.

Trong câu này Iki mang ý nghĩa cấp trên đã làm việc chu đáo khiến người nói cảm động.

 

• 彼の着物の着こなしは粋だね

Kare no kimono no kikonashi wa iki dane

Phong cách mặc kimono của anh ấy thật là thời trang.

Trong ví dụ này cách mặc kinomo của anh ấy mang nhiều ý nghĩa như thời trang, sành điệu, đẹp…

Bỏ túi ngay 9 cách khen nam giới trong tiếng Nhật

 

Yabo là gì?

Yabo là từ mang nghĩa “bộ dạng không linh hoạt”, “lời nói và hành động không tinh tế”. Nó được sử dụng trong trường hợp một người không thể hiểu được bầu không khí xung quanh mình hoặc không tinh tế.

 

Ví dụ sử dụng Yabo

• 野暮ったい

Yabottai

Thô lỗ, vụng về, không bảnh bao

Đây là từ để chỉ người có lời nói và hành động không tinh tế, vẻ ngoài thiếu chăm chút.

 

• 野暮用（やぼよう）

Yaboyou

Việc vặt vãnh

Từ này để chỉ việc vặt trong công việc hoặc trong đời sống hàng ngày. Nó không phải là công việc vui vẻ hay lí thú gì mà chỉ là việc vặt, không yêu cầu phải nói gì.

 

• そんなことは聞くだけ野暮だよ

Sonna koto wa kiku dake yobo dayo

Việc như thế kia là việc vặt chỉ cần nghe thôi.

Trong câu ví dụ này yabo chính là chỉ việc không cần phải có câu trả lời hay không cần phải nói cũng được.

 

• 野暮なことは言うな

Yabo na koto wa iuna

Đừng nói những thứ nhàm chán.

Trong ví dụ này Yabo là để chỉ những việc nhàm chán, không có sức hấp dẫn hay những phát ngôn không mang tính thấu hiểu bầu không khí xung quanh.

 

Iki là gốc rễ của ý thức thẩm mỹ người Nhật

Người ta nói rằng Iki là khái niệm được sinh bởi người dân thường thời Edo. Con người thời đó có suy nghĩ đẹp, gu thẩm mỹ, cách sống, giá trị tốt… Ý thức này không thể được xác định rõ ràng là như thế nào và không phải là thứ được học ở trường lớp nhưng nó đã được kế thừa bởi người Nhật sống trong thời đại hiện nay.

 

“Mặt trăng đẹp nhỉ” có phải là lời tỏ tình tinh tế?

Từ tiếng Anh “I love you” thường được dịch là “Anh yêu em”. Tuy nhiên, nhà văn Nhật Bản Natsume Soseki đã dịch nó là “Mặt trăng đẹp nhỉ”. Người ta không nói trực tiếp sử dụng Iki mà dùng sự vòng vo bởi đó chính là cảm tính của người Nhật. Nếu diễn đạt trực tiếp ra tiếng Nhật là yêu thì sẽ không thể thể hiện được ý thức thẩm mĩ tiềm ẩn đầy tinh tế của người Nhật. Đây chính là lời tỏ tình thông minh và tuyệt đẹp.

Người Nhật yêu “hoa anh đào” và “lá mùa thu” vì chúng cũng mang trong mình Iki chăng?

Văn hoá xấu hổ của người Nhật bắt nguồn từ đâu?

 

W.DRAGON (LOCOBEE)

* Bài viết thuộc bản quyền của LOCOBEE. Vui lòng không sao chép hoặc sử dụng khi chưa có sự đồng ý chính thức của LOCOBEE.