Thị trường lao động Nhật Bản có thể đang ở thời điểm suy thoái khi quốc gia này chuẩn bị đối mặt với sự thiếu hụt hàng triệu công nhân, sự gia tăng của AI và những rủi ro đối với an ninh kinh tế.

Thực trạng thị trường lao động tại Nhật

Thủ tướng Kishida Fumio hiện muốn mức tăng lương sẽ cao hơn vài % so với tỷ lệ lạm phát của đất nước.

Hệ thống việc làm dựa trên thâm niên phổ biến khắp Nhật Bản, năng suất lao động thấp và việc người lao động không muốn nhảy từ công việc này sang công việc khác là một trong những yếu tố khiến nước này tăng trưởng lương chậm chạp trong nhiều năm. Trong ngắn hạn, tình trạng thiếu lao động thể hiện rõ trong lĩnh vực dịch vụ bị ảnh hưởng bởi đại dịch, với các lĩnh vực sử dụng nhiều lao động như chăm sóc điều dưỡng và xây dựng đang gặp khó khăn.

Một cuộc khủng hoảng tiềm tàng đang rình rập ngành logistics khi kế hoạch áp đặt giới hạn pháp lý chặt chẽ hơn về số giờ làm thêm, như một phần của cải cách thị trường lao động. Chính sách này đang làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu lái xe trầm trọng. Các cuộc khảo sát ở khu vực tư nhân cho thấy tình trạng thiếu lao động sẽ nghiêm trọng hơn trong nhiều thập kỷ tới, một trong số đó ước tính mức thiếu hụt hơn 11 triệu lao động vào năm 2040. Cả nước có khoảng 67 triệu lao động tính đến tháng 7.

Cải cách gia tăng nhập cư của Nhật Bản – công thức dẫn đến thất bại

Những thay đổi về chính sách trong thời gian tới

Chính phủ đang ngày càng nghiêm túc hơn trong việc cải cách thị trường lao động, nhấn mạnh nhu cầu đào tạo lại lực lượng lao động, chuyển từ việc làm dựa trên thâm niên và thúc đẩy dịch chuyển lao động khi ông Kishida hướng tới việc thiết lập một chu kỳ tăng trưởng kinh tế tích cực và tái phân phối của cải.

Hoshino Takuya, nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, cho biết: “Nếu nhiều người chuyển từ công ty này sang công ty khác, nhiều công ty sẽ trả lương cao hơn để thu hút những nhân công trẻ, có tay nghề cao. Chính phủ muốn các chương trình đào tạo lại kỹ năng để tạo điều kiện cho nhiều người nhảy việc hơn. Tuy nhiên, cũng có những công ty cung cấp những cơ hội như vậy cho chính người lao động của họ vì sợ mất những người lao động giỏi, đặc biệt là những người trẻ muốn nâng cao kỹ năng của mình. ”

Trong hơn một thập kỷ qua, Nhật Bản đã có ​​nhiều phụ nữ và người già tham gia lực lượng lao động hơn, đồng thời mở cửa đón nhiều lao động nước ngoài hơn. Tuy còn chậm nhưng các chuyên gia vẫn đặt câu hỏi liệu Nhật Bản có thể cạnh tranh với các quốc gia khác nơi người lao động có thể được trả lương cao hơn hay không?

Trong khi một số lĩnh vực đang thu được lợi ích từ tự động hóa và AI, đồng thời các công ty đang có kế hoạch tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực này, thì vẫn còn sự bất ổn về tác động lâu dài đến thị trường lao động. Trong nỗ lực bảo vệ an ninh quốc gia, Nhật Bản cũng đang hướng tới khôi phục lĩnh vực sản xuất chip, là ngành cạnh tranh một thời với sự giúp đỡ của những gã khổng lồ như Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan, nhằm ngăn chặn tình trạng gián đoạn nguồn cung lặp lại do đại dịch COVID-19 và ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Sự ra đời của “ngư dân làm công ăn lương” ở Nhật

Tiếng nói từ chuyên gia

Theo ước tính của Viện nghiên cứu Mitsubishi, số lượng kỹ sư chuyên nghiệp sẽ phải tăng mạnh để Nhật Bản tăng gấp đôi thị phần trong lĩnh vực này lên 15% vào năm 2035. Viện ước tính 9,7 triệu việc làm sẽ bị mất vào năm 2035 do tác động của số hóa, bao gồm cả AI. Tuy nhiên, lao động vẫn sẽ thiếu hụt trong năm đó do thúc đẩy chuyển đổi xanh và kỹ thuật số cũng như nỗ lực thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn của quốc gia. Viện cho biết, một thách thức đối với thị trường lao động rộng lớn hơn của Nhật Bản là tỷ lệ người lao động làm các công việc không thường xuyên hoặc “sáng tạo” liên quan đến những công việc thường ngày thấp hơn so với các quốc gia như Hoa Kỳ và Anh. Nhật Bản đang thiếu hụt lao động trong các ngành nghề kỹ thuật chuyên nghiệp.

Ông Santo Masashi – giám đốc nghiên cứu nguồn nhân lực tại Viện nghiên cứu Mitsubishi, phát biểu: “Điều quan trọng là phải suy nghĩ về cách chúng ta có thể đạt được sự chuyển đổi và có nhiều người tham gia vào các công việc không thường xuyên hơn thông qua đào tạo lại hoặc nâng cao các loại kỹ năng cần thiết.”

Các nhà kinh tế cho biết, nhiều công nhân lành nghề hơn có thể thúc đẩy năng suất lao động của Nhật Bản và sẽ mang lại tác động tích cực cho nền kinh tế. Năng suất lao động của nước này thấp nhất trong số các nền kinh tế phát triển thuộc Nhóm G7 vào năm 2021. Hiện tại, lạm phát gia tăng do chi phí nhập khẩu cao hơn đã thúc đẩy các công ty tăng lương, trong khi AI có thể giảm khối lượng công việc của con người, tăng hiệu quả và cắt giảm chi phí lao động. Tổ chức Lao động Quốc tế cho biết AI tạo sinh, vốn không tốt cũng không xấu, sẽ “tăng cường” thay vì phá hủy hệ thống việc làm. Cơ quan Liên Hợp Quốc đang kêu gọi các chính phủ và các tổ chức khác thiết kế các chính sách phù hợp để đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ vì chi phí cho những người lao động bị ảnh hưởng sẽ lớn.

Ông Hoshino của Dai-ichi Life cho biết: “Nhật Bản đang đi đúng hướng ở chỗ họ đang loại bỏ hình thức tuyển dụng dựa trên thâm niên truyền thống và thúc đẩy các chương trình đào tạo lại kỹ năng. Nhưng có những giới hạn đối với những gì chính sách của chính phủ có thể thực hiện. Trách nhiệm chính thuộc về các công ty và người lao động”.

30% người tìm việc ở Nhật thấy có sự phân biệt giới tính

Bạn nghĩ thế nào về vấn đề này? Hãy cho LocoBee biết ngay dưới phần bình luận nhé! 

Để tham gia bình luận hãy đăng ký trở thành thành viên của LocoBee – Hoàn toàn miễn phí! 

ĐĂNG KÝ THÀNH VIÊN LOCOBEE

Nguồn: mainichi.jp

Biên tập: LocoBee