Dị ứng thực phẩm là tình trạng phản ứng dị ứng xảy ra sau khi ăn hoặc tiếp xúc với một loại thực phẩm cụ thể.

 

Chất gây dị ứng

Các chất gây dị ứng thực phẩm chủ yếu là protein có trong thực phẩm. Người ta cho rằng có 5-10% trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, và 1-3% trẻ em trong độ tuổi đi học trở lên bị dị ứng thực phẩm. Trong hầu hết các trường hợp, trẻ em bị dị ứng thực phẩm dần dần có thể ăn những thực phẩm gây dị ứng khi lớn lên. Mặt khác, người ta cho rằng người lớn khó có thể phát triển khả năng chịu đựng dị ứng thực phẩm và thường phải loại bỏ liên tục thực phẩm gây dị ứng.

 

Triệu chứng

Các triệu chứng dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể, bao gồm da, đường hô hấp và đường tiêu hóa. Khoảng 90% các trường hợp liên quan đến các triệu chứng về da và khoảng 30% liên quan đến các triệu chứng về đường hô hấp hoặc niêm mạc.

• Triệu chứng về da: ngứa, nổi mề đay, sưng, đỏ, chàm, v.v.
• Triệu chứng về hô hấp: hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi, ho, khó thở, thở khò khè, v.v.
• Triệu chứng niêm mạc: đỏ, sưng, chảy nước mắt, ngứa, v.v., khó chịu và sưng ở miệng, môi, lưỡi, v.v.
• Triệu chứng tiêu hóa: tiêu chảy, buồn nôn, nôn, phân có máu, v.v.
• Triệu chứng thần kinh: đau đầu, mất năng lượng, lú lẫn, v.v.

Người bị dị ứng thực phẩm có thể chỉ gặp một triệu chứng hoặc các triệu chứng có thể đột nhiên xuất hiện ở nhiều cơ quan (tình trạng này gọi là phản vệ). Khi các triệu chứng phản vệ tiến triển nhanh chóng bao gồm tụt huyết áp, mất ý thức và các triệu chứng khác trên toàn cơ thể thì đây được gọi là sốc phản vệ và có thể đe dọa tính mạng.

 

Dị ứng thực phẩm cụ thể

(1) Phản vệ do tập thể dục phụ thuộc vào thức ăn

Phản vệ xảy ra khi ăn một số loại thực phẩm nhất định rồi sau đó tập thể dục. Một đặc điểm của tình trạng này là các triệu chứng không chỉ xuất hiện khi ăn một số loại thực phẩm nhất định mà còn xuất hiện khi ăn một số loại thực phẩm nhất định rồi tập thể dục. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết xảy ra khi kết hợp thực phẩm và luyện tập cụ thể. Người ta cho rằng những thay đổi về môi trường sống, tình trạng thể chất, căng thẳng, v.v. cũng có tác động nhất định. Nếu tập thể dục sau khi ăn từ 30 phút đến 4 giờ thì có thể gặp các triệu chứng của phản vệ chẳng hạn như khó thở, chóng mặt, buồn nôn, nôn và nổi mề đay…

(2) Hội chứng dị ứng miệng

Đây là căn bệnh gây đỏ quanh miệng, sưng khoang miệng và đau hoặc khó chịu ở cổ họng khi ăn một số loại trái cây hoặc rau quả. Ngay cả khi các triệu chứng xuất hiện, trong hầu hết các trường hợp, chúng sẽ tự cải thiện ngay sau khi ăn. Bệnh này là phản ứng xảy ra khi các chất gây dị ứng tiếp xúc với niêm mạc miệng và liên quan đến kháng thể IgE của cơ thể. Các chất gây dị ứng gây ra các triệu chứng là protein do thực vật tạo ra như một cơ chế phòng vệ sinh học để bảo vệ thực vật khỏi nhiễm trùng gây bệnh, chấn thương và căng thẳng. Vì các protein này bị phân hủy trước khi đến ruột non nên các phản ứng chủ yếu xảy ra ở khoang miệng. Những người bị dị ứng phấn hoa hoặc dị ứng với cao su nên thận trọng.

 

Mức độ nghiêm trọng

Dị ứng thực phẩm được phân loại theo mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng ở các cơ quan nơi chúng xuất hiện.

• Các triệu chứng “nhẹ” bao gồm các triệu chứng một phần ở da, các triệu chứng tiêu hóa nhẹ và cảm giác uể oải.
• Trong những trường hợp trung bình, các triệu chứng về da sẽ lan rộng khắp cơ thể, có thể gây ngứa không chịu nổi, khó thở nhẹ và buồn ngủ.
•  Trong những trường hợp “nghiêm trọng”, các triệu chứng toàn thân sẽ xuất hiện, bao gồm đau bụng dữ dội và nôn liên tục, đại tiện không tự chủ, hôn mê và mất ý thức.Tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng và cần được điều trị ngay lập tức bằng cách tiêm thuốc adrenaline.

 

Chẩn đoán

Người ta nghi ngờ dị ứng thực phẩm khi các triệu chứng xuất hiện sau khi ăn. Đặc biệt, các triệu chứng thường xuất hiện lần đầu tiên khi ăn một loại thực phẩm nào đó, sau đó tái phát mỗi khi ăn lại loại thực phẩm đó.

Để xác định loại thực phẩm gây dị ứng, bác sĩ có thể đưa ra dự đoán bằng cách kiểm tra thành phần của thực phẩm thực sự đã ăn và xác nhận bằng xét nghiệm máu để tìm kháng thể IgE đặc. Để đưa ra chẩn đoán xác định, bệnh viện cần tiến hành một xét nghiệm gọi là “xét nghiệm thử thức ăn bằng đường miệng”, trong đó bệnh nhân sẽ được yêu cầu ăn một lượng rất nhỏ loại thức ăn đang được đề cập để xem các triệu chứng có xuất hiện hay không.

Vì xét nghiệm thử thức ăn đôi khi có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nên đây là xét nghiệm phải được thực hiện một cách an toàn nhất có thể với sự chuẩn bị đầy đủ tại bệnh viện. Vì không phải bệnh viện nào cũng có thể thực hiện xét nghiệm này, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và yêu cầu họ giới thiệu bệnh viện có thể thực hiện xét nghiệm này. Xin đừng thử làm điều này ở nhà vì nó có thể cực kỳ nguy hiểm.

 

Biện pháp xử lí

Đối với dị ứng thực phẩm, có “liệu pháp loại trừ”, bao gồm việc loại bỏ những thực phẩm gây ra triệu chứng để chúng không xuất hiện và điều trị để cải thiện các triệu chứng khi chúng xuất hiện.

(1) Liệu pháp loại trừ

Loại bỏ những thực phẩm gây ra tình trạng này. Ví dụ, nếu bị dị ứng với trứng thì có thể loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn uống. Trứng cũng có trong thực phẩm chế biến như đồ ngọt, vì vậy hãy nhớ kiểm tra nhãn thực phẩm cẩn thận và chọn thực phẩm không chứa trứng. Một số bệnh nhân dị ứng thực phẩm có thể không biểu hiện triệu chứng ngay cả khi họ ăn một lượng nhỏ một số loại thực phẩm nhất định hoặc nếu họ ăn thực phẩm đó sau khi nấu chín hoặc hâm nóng lại.

Những chất này có thể được xác định thông qua các xét nghiệm thử thức ăn bằng đường miệng và có thể loại bỏ lượng tối thiểu cần thiết. Ngoài ra, khi loại bỏ thực phẩm có thể gặp khó khăn trong việc duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đặc biệt là khi bị dị ứng với nhiều loại thực phẩm. Trong những trường hợp này nên tìm lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng.

(2) Điều trị khi triệu chứng xuất hiện

Phương pháp điều trị cho từng cơ quan sẽ được điều chỉnh tùy theo mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Đối với bệnh nổi mề đay và ngứa, thuốc kháng histamine sẽ được kê đơn, còn đối với bệnh ho và thở khò khè, thuốc giãn phế quản dạng hít sẽ được sử dụng. Trong trường hợp phản vệ nghiêm trọng, toàn thân và tiến triển nhanh thì sẽ phải tiêm bắp thuốc adrenaline.

Bệnh nhân bị phản vệ có thể được kê đơn thuốc tự tiêm epinephrine (EpiPen®) cho phép họ tự tiêm thuốc điều trị (epinephrine) nếu phản ứng phản vệ xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Trong trường hợp này, bệnh nhân phải học cách sử dụng thuốc đúng cách từ bác sĩ hoặc dược sĩ và đảm bảo không mắc bất kỳ sai sót nào khi tiêm .

(3) Nhãn thực phẩm

Đạo luật ghi nhãn thực phẩm yêu cầu phải dán nhãn dị ứng (thực phẩm chế biến đóng gói sẵn trong hộp hoặc túi, và thực phẩm chế biến trong lon hoặc chai).

• 8 thực phẩm phải hiển thị: tôm, cua, quả óc chó, lúa mì, kiều mạch, trứng, sữa và đậu phộng
• 20 thực phẩm được khuyến nghị dán nhãn: hạnh nhân, bào ngư, mực, trứng cá hồi, cam, hạt điều, quả kiwi, thịt bò, vừng, cá hồi, cá thu, đậu nành, thịt gà, chuối, thịt lợn, hạt mắc ca, đào, khoai mỡ, táo và gelatin

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là thông tin này không được hiển thị trên thực phẩm được bán theo cân tại các cửa hàng, thực phẩm được đóng gói tại chỗ hoặc hộp cơm bento được làm theo yêu cầu. Ngoài ra, xin lưu ý rằng ngay cả khi một thứ được dán nhãn là “trứng”, thì nó không bao gồm trứng cá, trứng bò sát hoặc trứng côn trùng; một thứ được dán nhãn là “lúa mì” thì nó không bao gồm lúa mạch, lúa mạch đen hoặc yến mạch; một thứ được dán nhãn là “sữa” thì nó không bao gồm sữa dê; một thứ được dán nhãn là “tôm” thì nó không bao gồm tôm tít hoặc tép.

Nhật Bản ra quy định liệt kê hạt điều trên nhãn thực phẩm

(4) Dị ứng thức ăn và viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Dị ứng thực phẩm ở trẻ sơ sinh thường xảy ra cùng với viêm da dị ứng. Một số người cho rằng nguyên nhân gây viêm da dị ứng là do thực phẩm. Nhưng đây là 2 bệnh riêng biệt và cứ 4 trẻ bị dị ứng thực phẩm thì có 1 trẻ không bị viêm da dị ứng. Tuy nhiên, ở một số trẻ sơ sinh, tình trạng viêm da dị ứng có thể trở nên trầm trọng hơn khi dùng một số loại thực phẩm nhất định, vì vậy hãy nhớ tham khảo ý kiến bác sĩ nếu tình trạng này xảy ra.

(5) Phòng ngừa và điều trị miễn dịch dị ứng thức ăn (điều trị miễn dịch đường uống)

Các nghiên cứu đang được tiến hành để ngăn ngừa dị ứng thực phẩm và liệu pháp miễn dịch đường uống, bao gồm việc giúp cơ thể dần dần quen với thức ăn, nhưng những nghiên cứu này vẫn đang ở cấp độ nghiên cứu. Đừng để những thông tin sai lệch trên internet làm bạn lung lay mà hãy làm theo hướng dẫn của bác sĩ.

Dị ứng phấn hoa ở trẻ em tăng dần trong 10 năm qua

Hi vọng bài viết mang lại cho bạn những thông tin mà bạn đang tìm kiếm. Nếu bạn muốn biết thêm các thông tin khác, hãy gửi bình luận xuống dưới bài viết này để ban biên tập của LocoBee chuẩn bị các bài viết trả lời cho vấn đề mà bạn quan tâm nhé.

Để tham gia bình luận hãy đăng ký trở thành thành viên của LocoBee – Hoàn toàn miễn phí! 

ĐĂNG KÝ THÀNH VIÊN LOCOBEE

Phiếu giảm giá tại Don Quijote: Miễn thuế 10% và giảm thêm 5%

Tặng kèm phiếu giảm giá lên đến 3.000 yên – Mua hàng hiệu với giá cực ưu đãi!

 

Tổng hợp: LocoBee