Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, lượng thực phẩm bị lãng phí trên toàn quốc trong năm tài chính 2022 là 4,72 triệu tấn, tương đương 38kg/người, gần bằng số lượng thực phẩm cứu trợ do Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc cung cấp (4,8 triệu tấn)…

Các mô hình tủ lạnh cộng đồng

Tại thành phố Soka, tỉnh Saitama, tủ lạnh cộng đồng được đặt trong một góc siêu thị với tủ lạnh, tủ đông và kệ chứa thực phẩm sẵn có. Những mô hình hỗ trợ lẫn nhau này không chỉ cung cấp nhu yếu phẩm thiết yếu mà còn góp phần giảm lãng phí thực phẩm. Vào đầu tháng 12, trong không gian rộng 15m², có thể thấy rau củ, nước sốt salad cùng nhiều sản phẩm khác, kèm theo những dòng chia sẻ của người sử dụng như “Rất biết ơn” hay “Điều này thực sự hữu ích”.　Ueda Masaki, 44 tuổi, đại diện nhóm Doanh nhân trẻ thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Soka, cho biết mục tiêu của họ là vừa cung cấp thực phẩm, vừa giảm lãng phí. Trước đây, khi còn điều hành siêu thị, ông từng gặp khó khăn trong việc xử lý lượng thực phẩm dư thừa lớn.

Sau khi biết đến mô hình tủ lạnh cộng đồng tại thành phố Okayama, Ueda đã quyết định triển khai dự án vào tháng 6/2022. Nguồn thực phẩm tại đây đến từ các công ty và cư dân địa phương, với 30 doanh nghiệp đang hỗ trợ chương trình. Dự kiến trong năm tài chính 2024 (kết thúc vào tháng 3/2025), 50.000 sản phẩm với tổng trọng lượng 18 tấn sẽ được quyên góp.

Những người muốn sử dụng dịch vụ cần đăng ký trước và phải thuộc diện nhận trợ cấp nuôi con hoặc hỗ trợ học phí. Mã khóa vào tủ lạnh được chia sẻ qua ứng dụng điện thoại, cho phép người dùng tự mở cửa và lấy thực phẩm. Trên ứng dụng, họ cũng có thể kiểm tra mặt hàng có sẵn, chọn thực phẩm cần lấy và xác nhận sau khi nhận hàng.

Hiện tại, khoảng 650 hộ gia đình đã đăng ký sử dụng. Ueda nhận thấy ngày càng có nhiều người vui mừng khi nhận được thực phẩm miễn phí giữa bối cảnh giá cả sinh hoạt tăng cao.

Tủ lạnh cộng đồng lan rộng khắp Nhật Bản

Tủ lạnh cộng đồng được cho là bắt nguồn từ Đức năm 2012, sau đó lan sang Tây Ban Nha, Anh và Mỹ. Tại Nhật Bản, vào tháng 11/2020, Kitanagase Area Management đã đặt một tủ lạnh cộng đồng trong khu phức hợp thương mại ở quận Kita, Okayama trong thời kỳ đại dịch COVID-19.

Takara Shintaku, 36 tuổi, giám đốc điều hành Kitanagase Area Management, cho biết: “Chương trình của chúng tôi ra đời nhằm tăng cường tinh thần tương trợ và gắn kết cộng đồng.” Vào tháng 7/2020, tổ chức này đã khảo sát 1.513 hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn để tìm hiểu nhu cầu hỗ trợ thiết thực nhất. Phần lớn người tham gia cho biết họ cần một chương trình cung cấp thực phẩm và nhu yếu phẩm. Từ kết quả này, tủ lạnh cộng đồng đã ra đời, với 533 hộ gia đình đăng ký sử dụng vào tháng 12/2024 và khoảng 70 hộ dùng mỗi ngày.

Tùy chọn thực phẩm lành mạnh hơn

Những người quản lý đặc biệt chú trọng đến sự đa dạng trong lựa chọn thực phẩm, vì nhu cầu của từng hộ gia đình khác nhau. Việc sử dụng tủ lạnh thay vì chỉ có kệ hàng giúp cung cấp sữa chua và các thực phẩm tươi sống bổ dưỡng – điều rất quan trọng đối với các gia đình nghèo, vốn dễ gặp tình trạng thiếu dinh dưỡng và lệ thuộc vào thực phẩm chế biến sẵn.

Việc thiết lập góc tủ lạnh tự phục vụ cũng giúp những người muốn giữ kín danh tính có thể đến nhận thực phẩm bất cứ lúc nào trong ngày. Từ khi thành lập, Kitanagase Area Management đã chia sẻ kinh nghiệm quản lý thực phẩm với các tổ chức từ Hokkaido đến Kagoshima, giúp mở rộng mô hình tủ lạnh cộng đồng ra 20 địa điểm trên toàn quốc.

Ảnh: house

Một sáng kiến khác là Community Fridge Frigo, được lắp đặt vào tháng 6/2020 tại quận Tsurumi, Yokohama bởi công ty bất động sản Kisoya. Ý tưởng này được đề xuất bởi Misato Nakanishi, 57 tuổi, sau khi bà biết đến mô hình tủ lạnh cộng đồng ở Anh. Theo quy định, người quyên góp cần ghi lại các mặt hàng trong sổ theo dõi trước khi đặt vào tủ lạnh, và người nhận cũng phải ghi chú những gì họ đã lấy.

Một người từng quyên góp thạch trái cây – món quà truyền thống mùa hè, chia sẻ: “Tôi cảm thấy ấm lòng khi nhìn thấy từng hộp thạch được lấy đi.” Nakanishi dọn dẹp tủ lạnh hàng ngày và cho biết do lượng thực phẩm tiêu thụ nhanh, chưa có sản phẩm nào bị bỏ phí. Đây là một hệ thống vừa miễn phí, vừa nhân văn. Nếu có thể giúp giảm lãng phí thực phẩm và để lại một Trái Đất bền vững hơn cho thế hệ sau, tôi sẽ rất hạnh phúc.

Lãng phí thực phẩm năm 2020 tại Nhật ở mức thấp nhất từ trước đến nay

Tổng hợp: LocoBee