Nhiều tác phẩm nghệ thuật và thủ công nổi tiếng nhất của Nhật Bản tìm thấy quê hương của chúng ở Kyoto, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi một số đồ gốm sứ Nhật Bản được đánh giá cao đến từ cố đô này. Nhưng điều gì làm cho đồ gốm “Kyoyaki” – đồ gốm đến từ Kyoto trở nên đặc biệt và tại sao bạn nên tìm kiếm nó?
Hãy cùng tìm hiểu với LocoBee nhé!
Nội dung bài viết
Mua sắm ở Nhật – 7 điều bạn cần biết
1. Kyoyaki là gì?
Kyoyaki (京 đọc là “kyo” chỉ Kyoto và 焼 đọc là “yaki” nghĩa là nung) đơn giản là đồ gốm được sản xuất tại Kyoto. Đôi khi nó còn được gọi là Kiyomizuyaki, chỉ đồ gốm được làm ở khu vực xung quanh đền Kiyomizu ở Kyoto. Nó còn được biết đến với tên gọi Kyo ware hay Kiyomizu ware.
Vì Kyoyaki được phân loại theo nơi sản xuất chứ không phải cách sản xuất, điều đó có nghĩa là kiểu dáng, kết cấu và thiết kế gốm có thể khác nhau rất nhiều giữa các lò nung.
Tự hào với lịch sử hơn 400 năm tuổi, Kyoyaki và Kiyomizuyaki cùng được Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản chỉ định là hàng thủ công truyền thống. Đồng nghĩa với việc chúng được làm bằng các kỹ thuật truyền thống phản ánh lịch sử và cuộc sống của xứ sở hoa anh đào. Hai trong số các tác phẩm hiện có của nghệ sĩ Kyoyaki Ninsei Nonomura cũng được chỉ định là Bảo vật quốc gia vì chúng thể hiện một thời đại và tác phẩm nghệ thuật mang tính biểu tượng.
Trong thời đại tự động hóa và công nghiệp hóa như hiện nay, việc một nghề thủ công phức tạp và tốn nhiều thời gian như vậy vẫn tồn tại thực sự như một phép màu. Chính vì thế mà có thể nói Kyoyaki là một biểu tượng sống của lịch sử Kyoto và Nhật Bản nói chung.
2. Lịch sử của Kyoyaki
Mặc dù đã có những ghi chép về các dạng đồ gốm khác nhau được sản xuất ở Kyoto từ rất lâu trước đó, nhưng ghi chép đầu tiên về từ Kyoyaki là vào năm 1605 như một phần của nghi lễ trà đạo. Vào thời điểm đó, trà từ lâu đã là một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản, nhưng đây là sự tồn tại đáng chú ý đầu tiên của Kyoyaki trong giai đoạn trà đạo.
Từ những năm 1600 trở đi, sự phổ biến của trà đạo kéo theo nhu cầu về dụng cụ thưởng trà bằng đồ gốm tăng lên. Điều này đã khuyến khích nhiều nghệ nhân nỗ lực ngày đêm và ghi dấu ấn của họ trong lĩnh vực gốm sứ, như Ninsei Nonomura, người nổi tiếng với đồ gốm tráng men sang trọng của mình. Qua nhiều thế kỷ, Kyoyaki đã trở nên phổ biến cả ở Nhật Bản và nước ngoài và Trung tâm Nghiên cứu Gốm sứ Thành phố Kyoto đã được thành lập vào năm 1896 để phát triển hơn nữa loại hình nghệ thuật này.
Ngay cả sau khi việc sản xuất bị cắt giảm nghiêm trọng trong Thế chiến II, các nghệ nhân vẫn tiếp tục gìn giữ nghề thủ công này. Ngày nay, bất chấp sự sẵn có của đồ gốm làm bằng máy rẻ hơn, phong cách cổ điển và chất lượng thủ công của Kyoyaki truyền thống đang được ưa chuộng trở lại.
3. Kyoyaki và Trà đạo
Phần lớn sự phát triển của Kyoyaki có thể bắt nguồn từ mối quan hệ của nó với nghi lễ trà đạo.
Người ta tin rằng Nhật Bản biết đến trà lần đầu tiên vào thế kỷ thứ 8, nhưng phải đến thế kỷ 16, trà đạo mới thực sự bắt đầu trở nên phổ biến trong giới thượng lưu. Với sự tập trung đông đúc của các lò kinh doanh, ngành công nghiệp gốm sứ ở thủ đô đã phát triển nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu của những người mới đam mê nghệ thuật trà đạo. Phong cách đơn giản của bát trà Rakuware đặc biệt phổ biến, nhưng đồ gốm vẽ tay cũng thường được sử dụng kết hợp với tranh cuộn để trang trí phòng trà.
4. Sự khác biệt giữa Kyoyaki và các loại gốm sứ khác của Nhật Bản?
Điểm khác biệt cơ bản nhất của Kyoyaki chính là nó là một phần lịch sử của Kyoto. Là thủ đô của Nhật Bản trong gần 1000 năm, thành phố này là một trung tâm văn hóa, nơi văn hóa cung đình, văn học, trà đạo và Phật giáo đều định hình nên thẩm mỹ của đồ gốm Kyoto.
Những ảnh hưởng này đã cho phép một loạt các phong cách gốm phát triển. Trái ngược với nhiều loại gốm sứ Nhật Bản, Kyoyaki không có một phong cách hay quy tắc cố định nào, thay vào đó được biết đến với sự sang trọng tinh tế và tính linh hoạt, với các tác phẩm từ mộc mạc đến cầu kì. Mỗi lò nung có truyền thống và vẻ ngoài đặc trưng riêng.
Đồ gốm Kyoto nổi bật nhờ bảng màu phong phú và nhiều kỹ thuật được sử dụng. Các nghệ nhân Kyoyaki sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như sơn lót, tráng men, chạm khắc và chạm nổi. Chúng thường mô tả các chủ đề lấy từ thiên nhiên, văn học và Thiền tông.
Gốm sứ Kyoyaki có lịch sử đóng vai trò quan trọng trong trà đạo và nghệ thuật cắm hoa Ikebana. Vì vậy, bạn sẽ thường tìm thấy những đồ gốm thiết kế đơn giản và trang nhã, có thể dùng để cắm hoa hoặc uống trà.
5. Có những loại Kyoyaki nào?
Vì Kyoyaki rất đa dạng nên nó bao gồm một số phong cách khác nhau. Các phong cách khác biệt đáng chú ý nhất là vẽ tay, tráng men pha lê và rakuware.
Các nghệ nhân gốm sứ Kyoto lấy cảm hứng từ nhiều thế kỷ văn hóa cung đình để tạo ra các thiết kế vẽ tay. Chúng thường có các họa tiết theo mùa như hoa anh đào cho mùa xuân và cây thông cho năm mới, cũng như hình ảnh Phật giáo.
Tráng men pha lê là một bổ sung gần đây hơn cho bộ kỹ năng của thợ gốm Kyoto. Kỹ thuật này liên quan đến việc sử dụng một loại men kết tinh trong quá trình nung, tạo ra các hoa văn bề mặt độc đáo và đẹp mắt. Khi gốm được nung trong lò ở nhiệt độ cao, các nguyên tố như silica trong men kết hợp với nhau để tạo thành tinh thể. Khi lò nguội đi, những tinh thể này tiếp tục phát triển, cuối cùng có thể nhìn thấy trên bề mặt của mảnh gốm.
Có lẽ phong cách gốm nổi tiếng nhất từ Kyoto là Rakuware. Rakuware hay rakuyaki thể hiện tính thẩm mỹ Wabi-sabi rất mộc mạc, nhấn mạnh bản chất cơ bản của đất sét và vẻ đẹp không hoàn hảo của các đồ vật làm bằng tay. Rakuware cũng gắn liền với nghệ thuật trà đạo.
6. Kyoyaki được làm như thế nào?
Là một loại hình nghệ thuật truyền thống, Kyoyaki được làm thủ công, nghĩa là mỗi món đồ gốm đều là duy nhất. Hầu hết Kyoyaki được tạo hình trên bánh xe của thợ gốm chứ không phải được tạo hình bằng tay, mặc dù Rakuware là một ngoại lệ đáng chú ý. Ấm trà Rakuware được thiết kế đặc biệt để tạo cảm giác khi cầm trên tay, vì vậy người thợ gốm đã cẩn thận nhào nặn nó thành một dạng cầm tay độc đáo.
Các thiết kế vẽ tay vốn là tâm điểm của nhiều nghệ nhân Kyoyaki làm tăng thêm tính chất đặc trưng của đồ gốm Kyoto. Người thợ gốm về cơ bản không cố gắng tạo lại hình ảnh một cách chính xác mà thay vào đó là tạo ra một tác phẩm mới và mang tính nghệ thuật.
7. Mua Kyoyaki ở đâu?
Kyoyaki chỉ được sản xuất tại Kyoto. Điều này làm cho nó trở thành một món quà lưu niệm lý tưởng khi đến thăm khu vực này.
Một nơi bạn có thể đến là Trung tâm Gốm sứ Kyoto gần Đền Kiyomizu, vì ở đây có trưng bày và bán nhiều loại Kyoyaki trang nhã. Nhưng có một số lò xung quanh thị trấn.
8. Cách bảo quản Kyoyaki
Mặc dù có nhiều loại Kyoyaki khác nhau, nhưng nhiều loại trong số đó sử dụng nhiều loại tráng men khác nhau trong quá trình sản xuất, thường bao gồm các nguyên tố kim loại. Vì lý do này, tốt nhất bạn không nên cho Kyoyaki vào lò vi sóng hoặc máy rửa chén. Như với bất kỳ đồ gốm sứ cao cấp nào, tốt nhất là không để Kyoyaki của bạn tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, để tránh bị nứt.
Chúc bạn tìm được cho mình một tác phẩm Kyoyaki ưng ý nhất để làm quà cho chính mình hoặc người thân.
Tặng kèm phiếu giảm giá lên đến 20.000 yên – Mua hàng hiệu với giá cực ưu đãi!
Tổng hợp: LocoBee
