Ngày 26/12/2018, chính phủ Nhật Bản tuyên bố rút khỏi IWC và sẽ bắt đầu đánh bắt thương mại cá voi từ tháng 7/2019. Việc Nhật Bản đột nhiên rút khỏi một tổ chức quốc tế được biết đến rộng rãi đã đặt ra nhiều nghi vấn bất thường.

IWC là gì?

IWC là viết tắt của International Whaling Commission, tên tiếng Việt là “Uỷ ban cá voi quốc tế”. Tổ chức này được thành lập vào năm 1948 nhằm vừa bảo vệ cá voi vừa duy trì ngành đánh bắt cá voi. Hiện đã có 89 quốc gia trên thế giới tham gia làm thành viên. Ban đầu có rất nhiều quốc gia sử dụng thịt cá voi nhưng sau đó do số lượng cá voi giảm đi nên người ta đã ngừng đánh bắt cá voi. Thêm vào đó ngày càng có nhiều quốc gia phản đối việc đánh bắt cá voi.

Năm 1982, việc đình chỉ tạm thời “đánh bắt cá voi thương mại” (đánh bắt cá voi để sử dụng thịt) đã được thực hiện. Nhật Bản đã phản đối điều này nhưng sau đó quyết định chấp nhận nghị quyết vào năm 1988 và ngừng đánh bắt cá voi thương mại.

Nhật Bản vẫn tiếp tục đánh bắt cá voi

IWC không có thẩm quyền đối với việc đánh bắt cá voi cỡ nhỏ bờ biển nên tại 1 số vùng người ta vẫn đánh bắt cá voi. Thêm vào đó là các “nghiên cứu đánh bắt cá voi”. Việc đánh bắt cá voi để điều tra tài nguyên và sinh thái được cho phép và người ta đã thấy thịt cá voi được bán tại các siêu thị… Tuy nhiên số lượng có hạn. Năm 1962 khi đánh bắt cá voi vẫn còn phổ biến thì sản lượng trong nước của Nhật Bản là 233.000 tấn. Trong vài năm sau đã giảm xuống còn 3.000 đến 6.000 tấn.

Tại sao Nhật Bản lại rút khỏi IWC?

Do kết quả của việc nghiên cứu đánh bắt cá voi mà tài nguyên cá voi ở Nhật Bản đang dần phục hồi. Nhật Bản đã nhiều lần đề nghị mở lại việc đánh bắt cá voi với IWC nhưng bị các quốc gia khác phản đối mạnh mẽ nên yêu cầu này không được chấp nhận.

Năm 2014 Toà án công lí quốc tế đã ra lệnh hủy bỏ việc đánh bắt cá voi ở Nam Cực do vi phạm luật pháp quốc tế, điều này làm cho Nhật Bản càng rơi vào tình trạng khó khăn hơn. Tại cuộc họp vào tháng 9/2018, Australia đã kiên quyết phản đối nối lại đánh bắt cá voi “cá voi không nên bị giết theo bất kì cách nào”. Mặc dù Nhật Bản vẫn là thành viên của IWC nhưng vẫn quyết định ngầm sẽ nối lại việc đánh bắt.

Nếu rút khỏi IWC thì có được đánh bắt cá voi không?

Chính phủ Nhật Bản thông báo rằng sau khi chính thức rút khỏi IWC họ sẽ cho phép đánh bắt cá voi thương mại vào tháng 7/2019. Tuy nhiên việc đánh bắt sẽ được giới hạn ở vùng lãnh hải Nhật Bản và vùng đặc quyền kinh tế EEZ và không được đánh bắt ở Nam Cực và Nam bán cầu theo phương châm về giới hạn phạm vi hạn ngạch đánh bắt của IWC.

Ngoài ra, vì luật pháp quốc tế quy định rằng việc đánh bắt cá voi phải được “thực hiện thông qua tổ chức quốc tế” nên chính phủ Nhật Bản sẽ đảm bảo đầy đủ các điều kiện bằng cách tiếp tục tham gia các cuộc họp chung của IWC và uỷ ban khoc học dưới hình thức “quan sát viên”.

Trong tương lai Nhật Bản sẽ liên kết cùng các quốc gia có chung quan điểm sử dụng cá voi bền vững để thảo luận tạo ra khuôn khổ quốc tế mới thay thế cho IWC. Nhiều người lo lắng rằng việc Nhật Bản rút khỏi IWC sẽ làm xấu đi mối quan hệ với các quốc gia khác. Bên cạnh đó, số người không ăn thịt cá voi, đặc biệt là người trẻ đang tăng lên sẽ khiến cho ngành công nghiệp đánh bắt cá voi thương mại gặp khó khăn lớn.

Tham khảo: NHK

* Bài viết thuộc bản quyền của LOCOBEE. Vui lòng không sao chép hoặc sử dụng khi chưa có sự đồng ý chính thức của LOCOBEE.