PFAS là thuật ngữ chung cho hơn 10.000 loại hợp chất flo hữu cơ. Với đặc tính đẩy nước, dầu và chịu nhiệt nên nó đã được sử dụng trong các vật dụng hàng ngày như chảo rán và giấy gói thực phẩm. Tuy nhiên, một số chất khó phân hủy và tích tụ trong cơ thể đã được chứng minh là có hại nên hiện nay Nhật Bản đang cấm 2 chất PFOS và PFOA. Các tổ chức học thuật Mỹ đã cảnh báo rằng nồng độ PFAS trong máu cao có thể dẫn đến rối loạn lipid máu, ung thư thận, tăng trưởng kém ở trẻ em và giảm phản ứng kháng thể.

Tiêu chuẩn nồng độ là gì?

Mặc dù tác động của PFAS lên sức khỏe chưa được nghiên cứu kĩ nhưng do hàng loạt trường hợp phát hiện nồng độ PFAS cao gần các căn cứ quân sự của Mỹ nên từ năm 2020, Bộ Môi trường Nhật Bản đã đặt ra “giá trị mục tiêu tạm thời” cho nồng độ PFAS bị rò rỉ ra môi trường, chẳng hạn như sông và nước ngầm ở mức 50 nanogram/lít đối với PFOS và PFOA kết hợp. Dựa trên kết quả thí nghiệm trên động vật, người ta xác định rằng một người nặng 50kg có thể uống 2 lít nước mỗi ngày trong suốt quãng đời còn lại mà không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.

Trong khi đó, vào tháng 3 năm nay, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ đã công bố giá trị tiêu chuẩn đề xuất cho cả PFOS và PFOA là 4 nanogram/lít. Chính phủ Nhật Bản cũng đang nhờ các chuyên gia xem xét cách xử lý các giá trị mục tiêu tạm thời.

Thực tế “vượt chuẩn” liên tục xuất hiện

Các cuộc khảo sát của chính quyền quốc gia và địa phương đang được tiến hành và tính đến tháng 1 năm nay, các giá trị vượt chuẩn tạm thời đã được phát hiện tại 139 địa điểm trên toàn quốc. Có một số điểm mà PFAS vốn có trong bọt chữa cháy được sử dụng tại các căn cứ quân sự của Hoa Kỳ hoặc được sử dụng trong các nhà máy dường như đã bị rò rỉ ra ngoài. Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân vẫn chưa được xác định.

Kể từ tháng 1 năm 2023, đã có một số trường hợp mới cho thấy nồng độ PFAS cao ở nhiều nơi.

“Thành phố nước ngầm” ở Kumamoto

Thành phố Kumamoto có nguồn nước ngầm dồi dào và tất cả nước máy đều đến từ nguồn nước ngầm. Một số người dân sử dụng nước giếng làm nước uống. Năm 2022, qua điều tra chất lượng nước của 39 giếng trong thành phố, PFOS và PFOA đã được phát hiện ở 2 địa điểm vượt quá giá trị mục tiêu tạm thời. Vì lý do này, từ tháng 4 năm 2023 trở đi, chúng tôi đã tiến hành khảo sát sâu hơn trong bán kính 500m của 2 địa điểm này và tính đến cuối tháng 7, trong số 211 giếng được khảo sát, nồng độ PFAS đã vượt quá giá trị mục tiêu tạm thời ở 30 giếng.

Trong khi đó, mực nước máy đang ở dưới mức mục tiêu tạm thời và thành phố cho biết cho đến nay họ chưa nhận được bất kỳ thông tin nào về mối nguy hiểm đối với sức khỏe. Để xác định nguồn bùng phát, thành phố đã kiểm tra bản đồ các khu dân cư và ảnh chụp từ trên không trước đây, đồng thời phỏng vấn người dân gần đó, nhưng cho đến nay, thành phố vẫn chưa thể tìm ra nguồn bùng phát ở đâu hoặc hoàn cảnh xảy ra.

Cặp vợ chồng, Takanori Ogata (66 tuổi) và Fumiko (65 tuổi), sống ở thành phố Kumamoto. Kể từ khi Takanori ra đời và Fumiko đã kết hôn được vài thập kỷ, họ đã sử dụng nước lấy từ một cái giếng gần nhà để uống và cho các mục đích khác. Tuy nhiên, PFAS được phát hiện trong giếng đó với giá trị cao gấp đôi giá trị mục tiêu tạm thời. Thành phố đã yêu cầu họ không sử dụng nước này để uống. Vì vậy bây giờ họ phải đi siêu thị mua nước 2 ngày 1 lần.

Nước máy ở Nhật Bản

Thành phố Kakamigahara, tỉnh Gifu

Trong khi đó, thành phố Kakamigahara, tỉnh Gifu, đang phải đối mặt với áp lực phải hành động sau khi phát hiện PFAS trong nước máy. Thành phố đã thông báo vào tháng 7 rằng thử nghiệm kể từ tháng 11 năm 2020 đã phát hiện tới 130 nanogram PFOS và PFOA/lít trong nguồn nước cung cấp nước máy. Thành phố cho biết họ đã quyết định công khai thông báo sau khi nhận được hướng dẫn của tỉnh. Nguồn nước này cung cấp nước máy cho khoảng 72.000 người – một nửa dân số thành phố. Sau thông báo của thành phố, mối lo ngại lan rộng khi chính quyền nhận được khoảng 1.000 câu hỏi trong 1 tháng về nguồn nước máy của họ và các câu hỏi về ảnh hưởng sức khỏe.

Để đáp ứng yêu cầu của các gia đình trong khu vực cung cấp, máy lọc nước đã được lắp đặt trên một số vòi trong kỳ nghỉ hè tại khoảng 50 cơ sở, bao gồm các trường tiểu học, trung học cơ sở và trung tâm giữ trẻ. Sau khi lắp đặt máy lọc nước, nồng độ chưa đến 5 nanogram/lít, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn quốc gia. Vào ngày 28 tháng 8 năm 2023, sau kỳ nghỉ hè, các y tá trường tiểu học trong thành phố đã tổ chức hội nghị trực tuyến toàn trường với nội dung: “Nếu các bạn cảm thấy khó chịu hoặc lo lắng về việc uống nước máy, hãy uống nước từ máy lọc. Thành phố cũng đang thực hiện các biện pháp để giải quyết vấn đề nguồn nước.  Các cuộc kiểm tra chất lượng nước được tiến hành sau khi lắp đặt bể sục khí có than hoạt tính cho thấy nồng độ đã giảm xuống còn 1/10 giá trị mục tiêu tạm thời và nếu tác động được xác nhận, kế hoạch sẽ bắt đầu cung cấp nước theo các biện pháp được áp dụng vào cuối năm nay.

Thành phố đã tuyên bố rằng nguyên nhân dẫn đến nồng độ PFAS cao được phát hiện là “không rõ”. Tuy nhiên, phía đông nguồn nước có một căn cứ Lực lượng phòng vệ trên không, nơi từng có bọt chữa cháy nên thành phố đang tiến hành kiểm tra giếng trong căn cứ.

Giáo sư danh dự Đại học Hokkaido ông Yoshihiko Matsui chia sẻ rằng hiện tại, nồng độ PFAS cuối cùng đã được xác định ở nhiều nơi trên Nhật Bản, nhưng vẫn còn những khu vực chưa được đo lường. Trước hết, cần tiến hành điều tra kỹ lưỡng và kịp thời thực hiện các biện pháp thích hợp ở những khu vực có nồng độ cao.

Vì sao nước máy ở Nhật có thể uống được?

Nguồn: www.env.go.jp

Biên tập: LocoBee